1-Türkiyede evli olup buraya gelen bir ailede;
a-Eşlerinin her ikisi ayrı ayrı kabul almış ise ve burada boşanmaya karar verirlerse süreç nasıl işler ? Ne gibi haklara sahip olurlar; oturum statüsü ve belediye hakları (ev ,uitkering v.b)?
Çocukların durumu ne olur?
Eşlerin ayrılmaları durumunda hiç bir şey olmaz. Çünkü birbirine bağımlı değillerdir ve önceden biri birinin aracılığıyla gelmiş ise Hollanda yasalarının belirlemiş olduğu 3 yıl, 5 yıl vs. o zamanı tamamladıktan sonra bağımlı olarak eş kendi adına oturum almışsa bununla ilgili hiç bir sorun olmadan eşler ayrılabilir. Hollanda’da ki yasaların ve sistemin esnekliğinden dolayı kadın olan evde kalır, erkek evi terk etmek zorundadır. Çocuklar için ise 12 yaş ve altı çocuklar annede kalır. Baba için ise şahsın herhangi bir alkolik, ilaç bağımlılığı vs. kriminal bir durumu yoksa Hollanda yasalarının vermiş olduğu hafta sonu (eşlerinde kendi aralarında anlaşmasına da bağlı biraz), haftanın belli günleri, tatillerde, özel durumlarda baba çocuklarını alıp götürebilir, gezdirebilir ve ilgilenebilir. Ama bunun tam tersi bir durum varsa mümkün olduğunca (bu anne için de geçerli) çocuktan uzak tutulur, çok kısıtlı bir zamanda bir araya getirilir, o da uzmanların olduğu bir ortamda.
b-Eşlerden biri diğerinin üzerinden kabul almış ve burada boşanmaya karar verirler ise süreç nasıl işler ? Oturum statüsü ve belediye hakları (ev ,uitkering v.b) ne olur ?
Çocukların durumu ne olur?
Eğer eşlerden biri birini eş birleşimi yoluyla getirmişse (bu her iki taraf için de geçerli) davet eden eş Hollanda vatandaşı ise 3 yıl aynı eşle, aynı çatı altında, aynı adreste evli görünmesi gerekiyor. Bir yılda şu anki yasalara göre minimum aynı çatı altında bulunmaları lazım. Toplamda 3 yılı evli olup 1 yılı Hollanda vatandaşıyla evli olan biri Hollanda Belediyesi’nde aynı adrese ikame eden Hollanda vatandaşlığını hak ettiğinden dolayı gerekli şartları geçerse oturum hakkına sahip olur. Dolayısıyla 3 yılı beklemesi lazım. Hollanda vatandaşı olmayıp, oturum hakkı olan birinin ise eşini Türkiye’den getirmesi 5 yıla bağlı. 5 yıl boyunca aynı adreste bulunmaları gerekiyor. Fakat 1974’de bir ayrıcalık tanınmış Türklere dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay burada Avrupa Birliğin’deki bir toplantıda bir talepte bulunmuş. Diyelim ki eşler çok yetenekli ve ailede sorunlar vardır, yani çekilmez durumlar vardır, bunlara bir ayrıcalık tanınmıştır. Bu insanlar ille de 5 yılı doldurmak zorunda değil. O zaman ki Türklere yönelik özel anlaşmaya göre de eşler Avrupa’ da aynı çatı altında en az bir yıl kalırlarsa ve eşe bağlı olarak gelen şahıs burada kendi geçimini ikame edecek bir iş bulabilirse kalabilir. Bu Türklere tanınan özel bir durumdur. Aynı işte 3 yıl zorunlu olarak çalışmak zorundadır, 4’üncü senede aynı işle devam edebilir ya da farklı işler de yapabilir, 5’inci senede serbest oluyor, oturum hakkını elde edebilir.
2-Eşlerden birisi (genelde kadın) aile birleşimi ile sonradan gelse ve eşi üzerinden kabul alsa ve burada boşanmaya karar verirler ise süreç nasıl işler? Oturum statüsü ve belediye hakları (ev ,uitkering v.b) ne olur. ?
Çocukların durumu ne olur?
Türkelere yönelik özel bir durum var. Türk vatandaşı biriyle evliyse 5 yıl beklemek zorunda, Hollanda vatandaşıyla evliyse dediğim şartlarda 3 yıl beklemek zorunda. Ama o şartlar olmadan ayrılmak istiyorsa en az 1 yıl aynı adreste bulunmaları şartıyla kendi üzerine gelen kadın veya erkek iş bulup kendi geçimini ikame edebilecek bir durum olursa, iş üzerinden oturum alıyor. 3 yıl aynı işte çalışmak zorunda, 1 yıl farklı işe gidebilir fakat aynı sektörde olması gerekiyor, son yılda serbest oluyor. Fakat Uitkering (Uitkering’in açılımı ve Türkçe karşılığı olursa konu daha iyi anlaşılır(sosyal yardım kavramı kullanılabilir mi?) olayı falan yok. Kesinlikle Uitkering’e başvurduğuda sınır dışı ederler. Bununla ilgili emsal kararlar da var.
-Çocuklarla ilgili husus
Burada bu husus ikiye ayrılıyor. Birincisi Hollanda vatandaşlığı olan bir baba veya annenin aile birleşimiyle çocuklarının durumu nasıl olur? Veya Hollanda vatandaşlığı olmayanların, oturumu olanların anne babadan dolayı ayrılırlarsa çocukların durumu ne olur?
Bir de her iki durumda olup da çocuklar aynı anne babadan olmayan, yani çocuklar anneden veya babadan olması..Yine aile birleşimi olunca onların statüsünde olacak diye 3’e ayrılıyor.
Hollanda vatandaşı olan biri eş birleşimiyle çocukları getirdiği zaman, çocuklar anne veya babadan dolayı otomatikman Hollanda vatandaşlığını alır. Bununla ilgili herhangi bir sorun yaşamaz.
Asiel statüsünde olduğu zaman bir ayrıcalık tanınıyor, bunu sadece Hollanda yapıyor. Çocuklar 24 yaşına kadar getirilebilir. Normal eş birleşiminden 18 yaşından gün almamak şartıyla (bazı belediyeler 18 yaşını doldurup, 19 yaşından gün almak şartıyla) bunu kabul ediyor. Eşlerden herhangi biri Hollanda vatandaşı değillerse ve oturum müsadeleri var ve bundan dolayı çocuklarını getiriyorlarsa; buradan gelen aile ister o ailenin gelen eşin çocuğu olsun, diğer evlenen eş onları evlat olarak getirmeyi kabul etsin, yani biyolojik babaları değil de “eşten dolayı yapılan evlilik anlaşmasından kaynaklanan” babalık vazifesi olsun bu fark etmiyor. Minimum o çocuklar 3 yıl, babalarının yani “onları davet eden” şahsın yanında bulunması lazım. Aynı adreste, aynı belediye kaydında bulunması gerekiyor.
Tabi bu 3 yıl içerisinde bir yıl şöyle bir durum var. Çocuk buradaki okula uyum sağlamışsa, okula gidiyorsa ve eşlerin ayrılma durumunda; ayrılan tarafın kendini ikame edebilecek bir geçimi varsa, o annede kalabilir, anne ve çocukların hayatı devam edebilir, bunda sorun yaşanmıyor.
– Ayrı anne-babadan, yani anne farklı, baba farklı durumlarda ise;
Bu durumda da yukarıdaki açıklama geçerli. Evlilik sözleşmesi neticesinde, ebeveynlerden biri Hollanda vatandaşı ise otomatikman vatandaşlığı almış oluyor, çünkü bu mahkeme kararıyla gerçekleşmiş olduğundan dolayı. Yoksa da oturum üzerine hiç bir sorun yaşamadan, gelip burada oturum alır. Anne ve baba olarak ayrıldıkları zamanda yine aynı aile birleşimiyle eşlerin ayrılması sonucunda; çocuklardan 12 yaş ve altı anneye kalıyor, onun üstü babaya, ekonomik, psikolojik şartları, sosyal hayatı vs. göz önünde bulundurularak değerlendiriliyor. Onun dışında da yine ayrılan taraf çocukları yanına alacaksa, bu çocuklar en az bir yıl Hollanda da kalıp, bir ortaöğretim okuluna devam etmekte ise yanına alacak anne-baba, her kimse geçimini ikame edecek düzeyde veya geçimi geliri varsa hiç sorun olmadan oturumları aynı hususiyette devam eder 5’inci yılını dolduruncaya kadar.
3- Biri Hollandada diğeri ise başka bir AB ülkesinde iltica etmiş ancak henüz kabul almamış kişiler nasıl evlenebilir?
Eğer evlenmek isteyen şahsın Hollanda’da resmi oturumu varsa veya Asiel (iltica, sığınma) statüsündeyse görüşme esnasında Hollanda dışında olan şahıstan bahsedip “bu benim eşim, nişanlım veya çıktığım biri” diyerek dile getirip, bunu da ispatlarsa ve Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) bunu kabul ederse bu Hollanda dışından gelen eş Asiel statüsünde olsun, kabul almasın veya başka bir ülkede olsun hiç sorun değil, bulunduğu yere eş birleşimiyle ilgili IND’ye başvurduğu zaman o şahıs ister turist olsun, ister Asiel başvuru esnası olsun veya oturum olsun bu fark etmez o ülkeye eş birleşimiyle gider ve çok kolay bir şekilde gelir. Hatta Avrupa Birliği ülkesi içerisinde olması onun buraya gelmesi, vize işlemlerinde vs. daha kolaylık sağlar, hiç bir sorun olmadan gelir. Yeter ki o şahsın Asiel durumu içerisinde o şahıstan bahsetmesi ve oturum alması veya o şartlar durum geçtikten sonra burada işinin olması ve asgari ücretin üzerinden bir gelirin olması yeterli oluyor. Ev falan şartına gerek yok, adres yeterli.
4- Evlenmek isteyen birisi Hollanda’da diğeri ise başka bir AB ülkesinde iltica etmiş ancak sadece birisi kabul almış diğeri henüz sonuçlanmamış kişiler nasıl evlenebilir?
Evlenmek isteyenlerden biri Hollanda diğeri Avrupa ülkesi diyelim. Eğer Hollanda’da olan bir statü almışsa diğer Avrupa ülkesindeki almamışsa Hollanda’daki onu eş birleşimiyle veya görüşme esnasında hiç bahsetmemişse ve görüşüyorsa, hiç işi olmadan ben bununla görüşüyordum bunu da belgelerse, resim, yazışma vs. gibi şeylerle buraya alabilir. Ama IND görüşmesinde onu belirtmemişse mecburen işinin olması lazım, asgari ücretin üzerinde gelirinin olması gerekiyor ki kişiyi buraya getirebilsin. Tam tersi olan Hollanda’daki başvurmuş ama hala sonuçlanmamışsa diğer davet eden eş örneğin Belçika diyelim burada oturum almış olsun yine IND görüşmesinde neredeyse şartlar aynı. IND görüşmesinde belirtmemişse, yine asgari ücretin üzerinde bir gelirinin olması şartıyla kişiyi yanına alabilir. Ve Hollanda’da ki Asiel statüsündeki başvurusunu çekmiş oluyor.
5-Evlenmek isteyen birisi Hollanda’da diğeri ise başka bir AB ülkesinde iltica etmiş her ikisi de ayrı ayrı kabul almış kişiler nasıl evlenebilir? Sosyal hakları hangi ülkede ve nasıl şekillenir ?
Her ikisinin de statüsü var. Eğer statü aldıkları zaman birbirlerinden bağı, ilişkisi olduğundan bahsedilmemişse normal bir ülkeden bir ülkeye eş birleşimi yaparlar ve o geçmişindeki ülkeden diğer ülkeye geldiği zaman statüsünü kaybetmiş oluyor.
Bulunduğu kuruma bir dilekçe veriyor “eş birleşimi yapıyorum” diyerek Asiel statüsünden çıkmış oluyor. Çünkü o statünün 5 yıl boyunca geçerliliği var. Tabi bu süreçte 5 yıl boyuncada eşler burada anlaşamadı gibi durumlar sonucunda kişinin geçmişte Asiel statüsü aldığı ülkeye geri dönme hakkı var. Bu Birleşmiş Milletlerin (BM) açık ve net kararı.
Normal prosedür kapsamında birbirlerini davet edebilirler. Asiel statüsüne başvururken birbirlerinden bahsetmişlerse sorun yok, ama sonradan tanışmışlarsa, eş birleşimi yapacaklarsa şartlar gereği bulunduğu ülkeye göre asgari ücretin üzerinden gelirinin olması ve adres beyanı yeterli olmuş oluyor. Hollanda’da evlilik yapılabilir veya diğer ülkede de yapılabilir, hiç sorun yaşanmaz. Evlilikler nihayetinde belediyelere bildirilir, bu belgeyle hangi ülkeye gidilecekse o ülkenin belediyesine kayıt yaptırılır. Evliliğin iki ülkeden birinde olması şartları fark ettirmiyor, iki ülkede de evlilik başvurusu yapılabilir.
